مقدمه

آزادی های سیاسی اجتماعی از نظر هر اندیشمندی در هر جامعه و حکومتی، در نگرش آن فرد یا نظام سیاسی به انسان، ریشه دارد . اگر انسان را موجودی صاحب اراده و اختیار و آزاد در گزینش راه خود و در عین حال پاسخگو تصور کنیم، و معتقد باشیم که استعدادهای عمیق و شگرف انسان و ابتکار و خلاقیت او در بستر آزادی می شکفد، طبیعتا در حوزه های سیاسی اجتماعی نیز حدود و نفوذ آزادی را گسترده خواهیم دید، و هر چه این نگرش به انسان محدودتر و با قید و بند بیش تر باشد به همان نسبت از حیطه آزادی های سیاسی اجتماعی او کاسته می شود . در نظام سیاسی علی (ع)، مخالفان و دشمنان آن حضرت از آزادی های سیاسی گسترده ای برخوردار بودند این حد از آزادی، به نگرش حضرت علی (ع) به انسان، قدرت و حکومت باز می گشت . این مقاله به تحلیل و تبیین آن بخش از دیدگاه های حضرت علی (ع) می پردازد که موجب می شد آن حضرت در حوزه سیاست و اجتماع، حیطه آزادی افراد را گسترده ببیند، موضوعاتی هم چون آزادی اراده و اختیار انسان، آزادی و آزادگی ذاتی انسان، آزادی انسان از تعلقات درونی، هدف از آزادی انسان و آزادی انسان در زندگی، از جمله مباحث این مقاله به شمار می روند . عمق و ظمت سیره حضرت علی (ع) و ناتوانی نگارنده، ضریب خطای ناخواسته در استنباط ها و تحلیل ها را به شدت افزایش داده است، به همین سبب از همه خوانندگان محترم توقع تذکر و راهنمایی دارم